พระยานรินทร์ : ตำนานประวัติศาสตร์การต่อสู้แย่งชิงอำนาจเพื่อการปกครอง

บทคัดย่อ

บทความวิชาการนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาตำนานประวัติศาสตร์การต่อสู้แย่งชิงอำนาจการปกครองของพระยานรินทร์ ผลการศึกษาพบว่า พระยานรินทร์ อดีตเจ้าเมืองสี่มุมหรือเมืองจัตุรัส องค์ที่ 2 ปัจจุบัน คือ อำเภอจัตุรัส จังหวัดชัยภูมิ และเจ้าเมืองหนองบัวลุ่มภูชั่วระยะหนึ่ง ปัจจุบัน คือ จังหวัดหนองบัวลำภู คนทั่วไปขานนามว่า พระยานรินทร์ เป็นเจ้านายลาวเวียงจันทน์คนสำคัญที่ร่วมมือกับกองทัพเจ้าอนุวงศ์ในสงครามเจ้าอนุวงศ์ในฐานะทหารเอกเจ้าอนุวงศ์วงศ์จากข้อมูลคนในชุมชนท้องถิ่นเล่าสืบต่อกันมาว่าพระยานรินทร์มีตัวตนจริงในอดีต เป็นเจ้าเมืองจัตุรัสที่จงรักภักดีต่อเจ้าอนุวงศ์วงศ์กษัตริย์เวียงจันทน์เมื่อพระองค์ตกเป็นกบฏต่อรัชกาลที่ 3 ในช่วงปี พ.ศ. 2369-2371 พระยานรินทร์ได้ทําการต่อสู้กับกองทัพไทยอย่างกล้าหาญที่สุดในบรรดาแม่ทัพของเจ้าอนุวงศ์แต่กองทัพไทยเหนือกว่าทั้งจำนวนคนและคุณภาพของอาวุธ กองทัพเวียงจันทร์จึงเป็นฝ่ายพ่ายแพ้ในการสู้รบระหว่างพื้นที่เมืองหนองบัวลุ่มภู พระยานรินทร์จึงถูกกองทัพไทยจับได้จากการพลาดท่าตกม้าบริเวณห้วยลำบองเมืองภูเวียง และไม่ยอมสวามิภักดิ์ต่อฝ่ายไทยจึงถูกประหารชีวิต ภายหลังฝ่ายไทยประทับใจในความเป็นวีรบุรุษ จึงสร้างศาลขึ้นให้เป็นที่สิงสถิตที่บริเวณปากช่องภูเวียง คนทั่วไปเรียกว่า “ศาลเจ้าจอม” หมายถึง “ศาลพระยานรินทร์” ท่านเป็นจอมคน เป็นผู้มีฝีมือในการรบ มีจิตใจเด็ดเดี่ยว กล้าหาญ ซึ่งศาลนี้ยังคงเป็นที่นับถือว่ามีความศักดิ์สิทธิ์มาก เป็นที่เคารพสักการะบูชามาจนถึงทุกวันนี้