พลวัตเศรษฐกิจการเมืองไทยกับความเปลี่ยนแปลงของพรรคการเมืองไทย ตั้งแต่หลัง พ.ศ. 2475 ถึงยุคหลังรัฐธรรมนูญปี พ.ศ. 2560
บทคัดย่อ
บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์พลวัตทางเศรษฐกิจการเมืองของประเทศไทยตั้งแต่หลังการเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475 จนถึงยุคหลังการประกาศใช้รัฐธรรมนูญ พ.ศ. 2560 โดยมีวัตถุประสงค์เพื่ออธิบายความสัมพันธ์เชิงโครงสร้างระหว่างบริบทเศรษฐกิจการเมืองกับความเปลี่ยนแปลงของพรรคการเมืองไทยในแต่ละช่วงเวลา การวิเคราะห์ตั้งอยู่บนพื้นฐานของกรอบแนวคิดเศรษฐกิจการเมืองแนวมาร์กซิสต์และแนวคิดสถาบันนิยมเชิงวิพากษ์ ซึ่งช่วยเปิดพื้นที่ให้เห็นถึงอิทธิพลเชิงโครงสร้างและกลไกเชิงสถาบันที่กำกับพัฒนาการของพรรคการเมือง ผลการศึกษาพบว่าการเปลี่ยนแปลงทางโครงสร้างเศรษฐกิจ โดยเฉพาะบทบาทของกลุ่มทุนหลักในแต่ละยุคสมัย มีผลกระทบอย่างมีนัยสำคัญต่อรูปแบบการจัดตั้งพรรค กลไกการดำเนินงานภายใน ตลอดจนแนวทางการปรับตัวของพรรคการเมืองไทยต่อบริบทที่เปลี่ยนแปลง นอกจากนี้ กฎหมายพรรคการเมือง ระบบเลือกตั้ง และองค์กรอิสระทางการเมืองยังมีบทบาทเป็นกลไกเชิงสถาบันที่ทั้งเอื้อและขัดขวางการเข้าสู่อำนาจของพรรคการเมือง โดยเฉพาะพรรคการเมืองใหม่ที่พยายามเข้ามาแข่งขันในสนามการเมือง งานศึกษานี้สะท้อนให้เห็นถึงความสัมพันธ์ที่ซับซ้อนระหว่างโครงสร้างทางเศรษฐกิจ อำนาจรัฐ และพัฒนาการของพรรคการเมือง ซึ่งเป็นพลวัตที่เปลี่ยนแปลงไปตามบริบททางสังคมการเมืองไทยในแต่ละช่วงเวลา โดยชี้ให้เห็นถึงลักษณะของการเมืองเชิงโครงสร้างที่พรรคการเมืองมิได้ดำรงอยู่ในสุญญากาศ แต่อยู่ภายใต้แรงกดดันและข้อจำกัดจากทั้งกลุ่มทุนและกลไกของรัฐอย่างต่อเนื่อง
References
ไชยรัตน์ เจริญสินโอฬาร. (2557). รัฐศาสตร์แนววิพากษ์. (พิมพ์ครั้งที่ 4). สำนักพิมพ์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
นรนิติ เศรษฐบุตร. (2542). รัฐศาสตร์-การเมือง รวมบทความวิชาการทางรัฐศาสตร์ พ.ศ. 2516-2525. สำนักพิมพ์วิภาษา.
บุญศักดิ์ แสงระวีและแวว ศศิธร. (2551). วิวัฒนาการของลัทธิมาร์กซ. สำนักพิมพ์สุขภาพใจ.
ปวร เกียรติยุทธชาติ. (2565). ตลาดการเมืองภายใต้รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2460 : ตลาดนโยบายในคราบตลาดอุดมการณ์. วารสารรัฐศาสตร์นิเทศ, 8(1), 41-106.
ผาสุก พงษ์ไพจิตร และคริส เบเคอร์. (2546). เศรษฐกิจการเมืองไทยสมัยกรุงเทพฯ. (พิมพ์ครั้งที่ 3). สำนักพิมพ์ซิลค์เวอร์ม.
ยุทธศาสตร์ หน่อแก้ว. (2564). แนวทางประชานิยม : ภาพสะท้อนแนวคิดทางการเมืองเชิงโครงสร้างชน ชั้นในสังคมไทย. วารสารมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ วไลยอลงกรในพระบรมราชูปถัมภ์, 16(2), 15-30.
วีระ สมบูรณ์. (2561). ทฤษฎีการเมืองกับความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ. กรุงเทพฯ: การพิมพ์.
วิทยากร เชียงกูล. (2558). ทำไมควรอ่านคาร์ล มาร์กซ์. สำนักพิมพ์แสงดาว.
สุรพงษ์ ชัยนาม. (2553). มาร์กซ์และสังคมนิยม. สำนักพิมพ์ศยาม.
สมชาย ภคภาสน์วิวัฒน์. (2547). การพัฒนาเศรษฐกิจและการเมืองไทย. (พิมพ์ครั้งที่ 6). โครงการจัดพิมพ์คบไฟ.
อเนก สุขดี. (2563). ผลกระทบของบทบัญญัติในกฎหมายพรรคการเมืองฉบับป พ.ศ. 2560 ตอการดําเนินกิจกรรมทางการเมืองของพรรคการเมืองไทย. ในการประชุมวิชาการระดับชาติ สาขามนุษยศาสตรและสังคมศาสตร ครั้งที่ 4 ประจําป พ.ศ. 2563 (หน้า 294-305). นครปฐม: มหาวิทยาลัยมหิดล.
เอนก เหล่าธรรมทัศน์. (2549). ทักษิณา-ประชานิยม. สำนักพิมพ์มติชน.
Clift, B. (2021). Comparative Political Economy: States, Markets and Global Capitalism (2nd ed.). Red Globe Press.
Connors, M. K. (2007). Democracy and National Identity in Thailand. Copenhagen: NIAS Press.
Hall, P. A., & Taylor, R. C. R. (1996). Political science and the three new institutionalisms. Political Studies, 44(5), 936-957.
Kuhonta, E. M. (2011). The institutional imperative: The politics of equitable development in Southeast Asia. Stanford University Press.
Marx, K., & Engels, F. (1848). The Communist Manifesto. London: Penguin Classics.
March, J. G., & Olsen, J. P. (1989). Rediscovering Institutions: The Organizational Basis of Politics. New York: Free Press.
March, J. G., & Olsen, J. P. (1989). Rediscovering Institutions: The Organizational Basis of Politics. New York: Free Press.
DiMaggio, P. J., & Powell, W. W. (1991). “Introduction.” In W. W. Powell & P. J. DiMaggio (Eds.), The New Institutionalism in Organizational Analysis (pp.1–38). Chicago: University of Chicago Press.
Pasuk, P. (1996). The Thai economy in the mid-1990s. Southeast Asian Affairs, 1996, 369–381. ISEAS - Yusof Ishak Institute.
Pasuk, P., & Baker, C. (2008). Thai capital after the 1997 crisis. Silkworm Books.
Shepsle, K. A. (2006). Rational choice institutionalism. In R. A. W. Rhodes, S. A. Binder, & B. A. Rockman (Eds.), The Oxford Handbook of Political Institutions (pp. 23-38).
Oxford University Press
