นางจันทลีลาพราหมณี: การวิเคราะห์กลวิธีการแปลจากภาษาอังกฤษสู่ภาษาล้านนา

บทคัดย่อ

บทความนี้นำเสนอผลการศึกษาวรรณกรรมเรื่อง “นางจันทลีลาพราหมณี เดินเทษสัฏฐีกตปุญญา กะทำบุญ” ซึ่งบันทึกด้วยอักษรธรรมล้านนา ตีพิมพ์โดยโรงพิมพ์อเมริกันวังสิงห์คำ ใน พ.ศ. 2459 โดยใช้ทฤษฎีการแปลวรรณกรรม ด้วยการศึกษาลักษณะต้นฉบับและเปรียบเทียบเนื้อความกับต้นฉบับภาษาอังกฤษเพื่อวิเคราะห์กลวิธีการแปลต้นฉบับจากภาษาอังกฤษเป็นภาษาล้านนา

ผลการศึกษาพบว่าวรรณกรรมเรื่องนี้มีวิธีการแปลโดยอาศัยความร่วมมือระหว่างมิชชันนารีกับปราชญ์ท้องถิ่น ทั้งนี้ผู้แปลมีการใช้กลวิธีการแปลได้แก่ 1) ลักษณะการแปล พบว่า มีลักษณะการแปลแบบการแปลเสรี โดยมีการดัดแปลงขนบลีลาการประพันธ์ การขยายความ การย่อความ การตัดความ การเติมความ และการดัดแปลงความ 2) การใช้สำนวนภาษาในการแปล พบว่าผู้แปลมีการใช้สำนวนภาษาแบบวรรณกรรมล้านนา คือ การใช้สำนวนภาษาแบบวรรณกรรมพุทธศาสนาล้านนา และการใช้คำซ้อน

ลักษณะการแปลที่ปรากฏส่งผลดีคือ กลวิธีด้านลักษณะการแปลช่วยทำให้ผู้อ่านมีความเข้าใจเรื่องราวได้ดียิ่งขึ้น และแฝงไว้ด้วยการปลูกฝังแนวคิดความเชื่อและทัศนะทางคริสต์ศาสนา ส่วนการใช้สำนวนภาษาแบบวรรณกรรมล้านนาช่วยสร้างความใกล้ชิดทางภาษาและวัฒนธรรม
แก่ผู้อ่าน ทำให้เรื่องราวทางคริสต์ศาสนาเป็นเรื่องที่คนล้านนาเข้าถึงได้ งานแปลชิ้นนี้จึงเป็นเครื่องมือในการเผยแผ่แนวคิดทางคริสต์ศาสนาโดยใช้ภูมิทางภาษาและวรรณกรรมล้านนาอย่างมีประสิทธิภาพ