การแต่งตั้งนายกรัฐมนตรีตามรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560

บทคัดย่อ

บทความวิชาการนี้มุ่งวิเคราะห์การแต่งตั้งนายกรัฐมนตรีในประเด็นการเป็นสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรตามหลักการปกครองในระบอบประชาธิปไตยระบบรัฐสภา เพื่อเป็นข้อเสนอว่ารัฐธรรมนูญในฐานะกฎหมายสูงสุดควรต้องกำหนดคุณสมบัตินายกรัฐมนตรีให้ชัดเจนหรือไม่ว่านายกรัฐมนตรีต้องเป็นสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร เพื่อสะท้อนการเป็นตัวแทนของปวงชนชาวไทยอย่างแท้จริง ผลการวิเคราะห์ พบว่า (1) การแต่งตั้งนายกรัฐมนตรีตามระบอบประชาธิปไตยระบบรัฐสภาของประเทศอังกฤษมี ผู้ที่ดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรีจะต้องเป็นทั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรและหัวหน้าพรรคการเมืองที่ตนเองสังกัด ประเทศอินเดียกำหนดให้นายกรัฐมนตรีต้องเป็นสมาชิกสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร ประเทศญี่ปุ่นกำหนดให้นายกรัฐมนตรีต้องมาจากสมาชิกสภาไดเอท (Diet) ที่มาจากการเลือกตั้ง และ (2) การแต่งตั้งนายกรัฐมนตรีของประเทศไทย พบว่า รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2540 กำหนดให้นายกรัฐมนตรีต้องแต่งตั้งจากสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรและต้องพ้นจากตำแหน่งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร ส่วนรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2550 กำหนดนายกรัฐมนตรีต้องเป็นสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร และรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 ไม่ได้มีการกำหนดไว้ว่านายกรัฐมนตรีต้องเป็นสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร เพียงแต่กำหนดไว้ว่าต้องเป็นผู้ที่มีชื่ออยู่ในบัญชีรายชื่อที่พรรคการเมืองแจ้งไว้ว่าจะเสนอให้เป็นนายกรัฐมนตรีก่อนการเลือกตั้ง จึงทำให้บุคคลที่สามารถถูกแต่งตั้งเป็นนายกรัฐมนตรีอาจเป็นสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรหรือไม่ก็ได้ ดังนั้น จึงควรกำหนดให้นายกรัฐมนตรีต้องสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร เพื่อให้เป็นไปตามหลักการของระบอบประชาธิปไตยระบบรัฐสภา