“สุนัข” กลายเป็น “หมา”: ข้อสังเกตจากบริบทภาษา สังคม และศาสนา

บทคัดย่อ

บทความวิชาการเรื่อง “สุนัขกลายเป็นหมา : ข้อสังเกตจากบริบทภาษา สังคม และศาสนา” นี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อนำเสนอข้อสังเกตเกี่ยวกับคำและความหมายของคำศัพท์ภาษาบาลี “สุนัข” (ศุนัก ภาษาสันสกฤต) ตลอดทั้งการใช้คำว่า “หมา” เชื่อมโยงกับบริบทการใช้ในสังคมไทยผ่านสำนวนต่าง ๆ จากการศึกษาข้อมูลทำให้พบว่า คำว่า สุนัข ดั้งเดิมจะเป็นคำที่มีความหมายในเชิงบวก โดยสามารถจำแนกความหมายได้ 5 กลุ่ม คือ 1) สัตว์ที่มีเล็บงาม คือ เป็นสัตว์ไม่ซ่อนเล็บ 2) สัตว์ที่เชื่อฟัง คือ เชื่อฟังคำและคำสั่งเมื่อได้ฟังเสียงของเจ้าของ 3) สัตว์ที่จับกระต่ายเป็นต้น 4) สัตว์ที่มีความว่องไว และ 5) สัตว์ที่มีนิสัยชอบเดินไปเรื่อย ๆ และเนื่องจากพฤติกรรมของสุนัขที่ชอบเดินไปเรื่อย ๆ อย่างอิสระ อาจไปทำบางสิ่งจนทำให้ผู้คนไม่พอใจ ดังนั้น จึงทำให้คนในบริบทสังคมไทยโดยมากมองสุนัขในภาพลบ จนกลายมาใช้คำเรียกสุนัขว่า “หมา” คำนี้มักมีความหมายในเชิงหยาบและไม่สุภาพ  เป็นคำไทยซึ่งพบได้เช่นกันในภาษาอื่น ๆ ของภาษาตระกูลไทมีภาษาไทพ่าเก เป็นต้น โดยใช้เปรียบเพื่อบอกถึงบางสิ่งที่ต่ำ เช่นเดียวกับสังคมไทยที่สามารถสังเกตได้จากสำนวนต่าง ๆ ที่เกี่ยวกับหมา มีหมาหมู่ เป็นต้น คนไทยส่วนใหญ่จะใช้สำนวนเหล่านี้ในด้านลบ