เทศน์มหาชาติ: ประเพณีที่กำลังเป็นเพียงความทรงจำ
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
บทความวิชาการเรื่อง “เทศน์มหาชาติ: ประเพณีที่กำลังเป็นเพียงความทรงจำ” นี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อนำเสนอความเป็นมา ความสำคัญและประเพณีเกี่ยวกับการเทศน์มหาชาติหรือเทศน์เรื่องเวสสันดรชาดก จากการศึกษาทำให้ทราบได้ว่า การเทศน์มหาชาติเรื่องเวสสันดรชาดกเป็นการแสดงตัวอย่างของการบำเพ็ญทานบารมีขั้นสูงสุดของพระเวสสันดร ในส่วนวัฒนธรรมประเพณีเกี่ยวกับการเทศน์มหาชาติ ประเพณีการฟังเทศน์และการเทศน์มหาชาติได้เปลี่ยนแปลงไปตามยุคสมัย ทั้งนี้เกิดจากเหตุปัจจัย 2 ประการ ได้แก่ 1. พุทธศาสนิกชนไม่เข้าใจเรื่องเวสสันดรอย่างถ่องแท้ เป็นเพียงการฟังเทศน์เพื่อต้องการรับบุญเท่านั้น และ 2. พระนักเทศน์ ขาดการฝึกฝนตามที่โบราณาจารย์ได้เคยปฏิบัติ ทั้งนี้เป็นเพราะการเทศน์มหาชาติในแต่ละกัณฑ์จะมีท่วงทำนองเฉพาะกัณฑ์นั้น ๆ ไม่สามารถใช้กับทุกกัณฑ์ได้ จากสาเหตุ 2 ประการดังกล่าวข้างต้นจึงทำให้การเทศน์มหาชาติตลอดจนถึงประเพณีการเทศน์มหาชาติกำลังสูญหายไป หรือคงเหลืออยู่เพียงความทรงจำเท่านั้น
Article Details
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
References
กุลนิจ คณะฤกษ์. (2542). “การศึกษาร่ายยาวมหาเวสสันดรชาดก พระนิพนธ์สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระปรมานุชิตชิโนรส.” วิทยานิพนธ์อักษรศาสตร
มหาบัณฑิต ภาควิชาภาษาไทย คณะอักษรศาสตร์ บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยศิลปากร.
คณะสงฆ์วัดสีหไกรสร. (2521). มหาชาติ. กรุงเทพฯ: รุ่งเรืองธรรม.
จุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว, พระบาทสมเด็จพระ. (2535). “พระบรมราชาธิบายเรื่องนิบาตชาดก” ใน ชาตกฏฺฐกถา. กรุงเทพฯ: มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
เฉลิม มากนวล. (2518). การวิเคราะห์และเปรียบเทียบนิทานชาดกและนิทานอีสป. กรุงเทพฯ: กรมการฝึกหัดครู หน่วยศึกษานิเทศก์.
ดำรงราชานุภาพ, สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยา. (2460). “มหาชาติคำหลวง.” ใน ตำนานเทศน์มหาชาติ. พระนคร: โรงพิมพ์ไทย.
ธนิต อยู่โพธิ์. (2514). ตำนานเทศน์มหาชาติและแหล่เครื่องมหาชาติ. พระนคร: โรงพิมพ์ศิวพร.
บุญมี แท่นแก้ว. (2547). ประเพณีและพิธีกรรมพระพุทธศาสนา. กรุงเทพฯ :สำนักพิมพ์โอเดียนสโตร์.
พญาลิไทย. (2506). ไตรภูมิพระร่วง. พระนคร: โรงพิมพ์คุรุสภา.
พระครูวินัยธรมาณพ. (2548). เล่าความตามแหล่ในมหาเวสสันดรชาดก. กรุงเทพฯ: อมรินทร์พริ้นติ้งแอนด์พับลิชชิ่งจำกัด.
พระพิมลธรรม (ชอบ อนุจารีมหาเถร). (2533). ปริทัศน์เวสสันดรชาดก. กรุงเทพฯ: โครงการมูลนิธิหอไตร.
พระมหาอำนาจ แสงศรี และ กุณฑีรา บุญเลี้ยง. (2548). เวสสันดรชาดกฉบับเล่าวิจารณ์เรื่องประกอบภาพ. กรุงเทพฯ: หจก.จิรัชการพิมพ์.
ราชบัณฑิตยสถาน. (2546). พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2542. กรุงเทพฯ: นานมีบุ๊คส์พับลิเคชั่น.
เทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี, สมเด็จพระ. (2543). ทศบารมีในพุทธศาสนาเถรวาท. พิมพ์ครั้งที่ 4, กรุงเทพฯ: มหามกุฏราชวิทยาลัย.
สมบัติ มั่งมีสุขศิริ. (2549). “หากพระเวสสันดรไม่ได้ประสูติกลางตลาด.” ดำรงวิชาการ 5, 1: 170-181.
สมปราชญ์ อัมมะพันธ์. (2536). ประเพณีและพิธีกรรมในวรรณคดีไทย. กรุงเทพฯ: โอ.เอส. พริ้นติ้ง เฮาส์.
สุภาพรรณ ณ บางช้าง. (2525). ประวัติวรรณคดีบาลีในอินเดียและศรีลังกา. กรุงเทพฯ: จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
สุมาลี ลิ้มประเสริฐ. (2550). “การศึกษาเรื่องอวทาน-กัลปลตาของเกษเมนทระ : ความสัมพันธ์ของเรื่องสุธน-กินรีกับวรรณคดีไทย.” วิทยานิพนธ์ศิลปศาสตรดุษฎีบัณฑิต สาขาวิชาภาษาสันสกฤต ภาควิชาภาษาตะวันออก บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยศิลปากร.
เสฐียรโกเศศ [นามแฝง]. (2508). ประเพณีเกี่ยวกับเทศกาลตรุษศารท. พระนคร: สมาคมสังคมศาสตร์แห่งประเทศไทย.
หมวดภาษาไทย โรงเรียนสตรีวัดระฆัง. (2544). เทศน์มหาชาติ. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์บริษัท สหธรรมิก จำกัด.