ปอเนาะในกรุง: ชีวอำนาจและวิถีชีวิตของเด็กปอเนาะ

บทคัดย่อ

บทคัดย่อ

เมื่อโรงเรียนปอเนาะที่เคยถูกมองว่าเป็นพื้นที่ศาสนาในชนบท ย้ายเข้ามาอยู่กลางกรุงเทพฯ ชีวิตของเด็กปอเนาะก็เปลี่ยนตามไปด้วย บทความวิชาการชิ้นนี้ศึกษาวิถีชีวิตของนักเรียนในโรงเรียนปอเนาะแห่งหนึ่งย่าน ห้วยขวาง ผ่านการสังเกตแบบมีส่วนร่วม การสัมภาษณ์เชิงลึก และการเก็บข้อมูลจากสภาพแวดล้อมรอบตัว ผลการศึกษาเผยให้เห็นความซับซ้อนของการเป็น “เด็กปอเนาะในเมือง” ที่ต้องอยู่ระหว่างความศรัทธาและแรงดึงดูดจากโลกภายนอก โรงเรียนมีระบบการจัดการที่ทันสมัย  แต่ยังยึดถือวินัยและบทเรียนทางศาสนาอย่างเข้มข้น ตารางชีวิตในแต่ละวันถูกออกแบบอย่างแน่นหนา ตั้งแต่การละหมาดตอนตีสี่ไปจนถึงการเรียนศาสนาในตอนเย็น ซึ่งเป็นกลไกที่หล่อหลอมพฤติกรรม ถึงแม้ไม่มีใครบังคับ เด็ก ๆ ก็ยังดำเนินชีวิตตามระเบียบเหล่านั้น ได้อย่างเป็นธรรมชาติ งานนี้นำแนวคิด “ชีวอำนาจ” ของมิเชล ฟูโกต์ มาใช้ในการอธิบายว่า อำนาจของโรงเรียนไม่ได้อยู่ที่คำสั่ง แต่ฝังอยู่ในวิถีชีวิตของนักเรียนอย่างแนบเนียน พร้อมกันนั้น เด็กปอเนาะในเมืองก็กำลังฝันถึงอนาคตใหม่ ทั้งในโลกหน้าและโลกนี้ ในขณะที่ยังคงศรัทธาเดิมไว้ไม่เปลี่ยน