อุเบกขาบารมีในพุทธปรัชญาเถรวาท
คำสำคัญ:
อุเบกขา, บารมี, อุเบกขาบารมี, พุทธปรัชญาเถรวาทบทคัดย่อ
บทความวิชาการฉบับนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาวิเคราะห์ "อุเบกขาบารมี" ในบริบทพุทธปรัชญาเถรวาท โดยนำเสนอความหมาย ระดับการบำเพ็ญ และตัวอย่างจากพระไตรปิฎกและชาดกสำคัญ การวิเคราะห์เน้นพิจารณาจากคำสอนในพระไตรปิฎก อรรถกถา และพระชาติชาดก เพื่ออธิบายอุเบกขาบารมีในมิติของปัญญา เมตตา และความสงบทางจิตวิญญาณ อุเบกขาบารมีมิใช่ความเฉยชา แต่คือภาวะจิตที่ไม่หวั่นไหวต่อโลกธรรมทั้งปวง พร้อมเปิดกว้างต่อความจริงและความเปลี่ยนแปลงของสรรพสิ่ง บทความจำแนกระดับของอุเบกขาบารมีเป็น 3 ระดับ ได้แก่ อุเบกขาบารมี (ระดับต้น) อุเบกขาอุปบารมี (ระดับกลาง) และอุเบกขาปรมัตถบารมี (ระดับสูงสุด) พร้อมนำเสนอโมเดล "UPEKKHA" ที่ประกอบด้วย 7 คุณลักษณะสำคัญ ได้แก่ Understanding of Kamma, Peaceful Detachment, Ethical Mindfulness, Knowing Impermanence, Kind-Rooted Equanimity, Higher Sacrifice และ Actualization of Insight อันสะท้อนถึงการบูรณาการจิตวิญญาณ จริยธรรม และปัญญาเพื่อพัฒนาคุณภาพชีวิต ดังนั้น อุเบกขาบารมีจึงเป็นทั้งเป้าหมายและแนวทางของการพัฒนาตนเองที่ลึกซึ้ง และเป็นคุณธรรมสำคัญต่อการสร้างสันติภาพทั้งในระดับปัจเจกบุคคลและสังคม
References
ประมวล เพ็งจันทร์. (2561). ความสุขจากความว่าง: พุทธจิตวิทยาว่าด้วยการปล่อยวาง. เชียงใหม่: สำนักพิมพ์มิ่งมิตร.
พระธรรมปิฎก (ป.อ. ปยุตฺโต). (2557). ธรรมะกับชีวิต. กรุงเทพฯ: มูลนิธิพุทธธรรม.
พระพรหมคุณาภรณ์ (ป.อ. ปยุตฺโต). (2559). บารมี 10 ประการ. กรุงเทพฯ : สถาบันธรรมวรรณศิลป์.
มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. (2539). พระไตรปิฎกฉบับภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
ราชบัณฑิตยสภา. (2556). พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2554. กรุงเทพฯ : ราชบัณฑิตยสภา.
Chawalwth, A., Nuanwan, P., & Sorawit, W. (2021). A Study of Ten Perfections for Individual and Social Development. Mahachulalongkornrajavidyalaya University.
Harvey, P. (2013). An Introduction to Buddhism: Teachings, History and Practices (2nd ed.). Cambridge : Cambridge University Press.
Kato, H. (2006). Mental Discipline in Early Buddhist Training: Development of Equanimity. Journal of Buddhist Studies, 34(1), 55–68.
Nathi Leejitrat. (2562). จิตภาวนาในพระพุทธศาสนาเถรวาท : การวิเคราะห์ผ่านกรอบบารมี 10. วารสารวิชาการศาสนาและจริยศาสตร์, 11(2), 45–59.
Tan, K. H., & Damnoen, S. (2020). Spiritual cultivation and social transformation: A Buddhist perspective on leadership. Journal of Buddhist Studies, 12(1), 87–102.
Williams, P. (2000). Buddhist Thought: A Complete Introduction to the Indian Tradition. London: Routledge.
Downloads
เผยแพร่แล้ว
How to Cite
ฉบับ
บท
License
Copyright (c) 2025 วารสารสถาบันพอดี
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
