ความสุขในองค์กรตามแนวพุทธปรัชญาเถรวาท

บทคัดย่อ

บทความวิชาการฉบับนี้มุ่งศึกษาความสุขในองค์กรตามแนวพุทธปรัชญาเถรวาท ผลการศึกษา พบว่า ความสุข เป็นสิ่งที่คนทั่วไปปรารถนา แม้แต่ในชีวิตการทำงาน มนุษย์ก็ต้องการความสุข ดังนั้น การสร้างความสุขในการทำงานถือเป็นปัจจัยที่สำคัญอย่างยิ่งที่ทำให้การบริหารองค์กรเป็นไปได้ด้วยความราบรื่น การสร้างความสุขในองค์กรให้เกิดการปฏิบัติงานสำเร็จภายใต้ความร่วมมือของคนในองค์กร ควรมีระบบการจัดการที่ทำให้เกิดการพัฒนาตน พัฒนาคน พัฒนางาน อย่างเป็นระบบ มีการนำเอาหลักพุทธธรรมที่สำคัญมาประยุกต์หรือบูรณาการกับแนวคิดความสุขในการทำงาน เพื่อสร้างความมั่นคงและเข้มแข็งจากภายในจิตใจ ทัศนคติ สู่ภายนอกอันเป็นเรื่องของพฤติกรรมและความประพฤติที่นำไปสู่ความสุขความเจริญในการทำงานร่วมกันของคนในองค์กร หลักพุทธปรัชญาที่สำคัญต่อการสร้างความสุขในการทำงาน ได้แก่ หลักพรหมวิหารธรรม และหลักสังคหวัตถุธรรม องค์ความรู้ใหม่เกี่ยวกับ “ความสุขในองค์กรตามแนวพุทธปรัชญาเถรวาท” ที่ได้จากการสังเคราะห์ข้อมูลในครั้งนี้ เรียกว่า HB MODEL ประกอบด้วย 2 ส่วนสำคัญ ดังนี้ ส่วนที่ 1 : H ย่อมาจากคำในภาษาอังกฤษว่า Happy Workplace หมายถึง ความสุขในที่ทำงาน แบ่งออกเป็น 2 มิติ คือ 1) มิติที่ทำงานภายนอก ได้แก่ พื้นที่ทางกายภาพ ในที่นี้หมายถึง สถานที่ทำงาน 2) มิติที่ทำงานภายใน ได้แก่ พื้นที่ทางจิตใจ ในที่นี้หมายถึง สภาวะที่สงบ เย็น เบา โล่ง โปร่งสบาย อันเกิดจากการทำงานภายใน (ภาวนา) ด้วยสติปัญญา ส่วนที่ 2 : B ย่อมาจากคำในภาษาอังกฤษว่า Buddhist Philosophy ในที่นี้หมายถึง หลักคำสอนทางพุทธศาสนาหรือหลักพุทธปรัชญาที่สร้างความสุขอย่างเป็นองค์รวมให้แก่องค์กร ได้แก่ หลักภาวนา 4 ตลอดถึงหลักธรรมอื่น ๆ ที่มีส่วนส่งเสริมหรือเข้ามาประกอบให้หลักภาวนา 4 มีความสมบูรณ์ยิ่ง ๆ ขึ้นไป องค์ประกอบทั้ง 2 ส่วนดังกล่าวนี้ มีส่วนช่วยในการสร้างความสุขอย่างเป็นองค์รวมสู่ความสมดุลทั้ง 3 ด้าน ได้แก่ ด้านความสุขของตนเอง ด้านความสุขของครอบครัว และด้านความสุขขององค์กร