ทางสายกลางแห่งปฏิจจสมุปบาท

บทคัดย่อ

บทความวิชาการฉบับนี้ เป็นบทความที่มุ่งศึกษาวิเคราะห์เพื่อค้นหาคำตอบว่า ทางสายกลางแห่งปฏิจจสมุปบาทคืออะไร ผลการศึกษาพบว่า ปฏิจจสมุปบาทเป็นวิสัยของพระพุทธเจ้าเท่านั้นที่จะบรรลุได้อย่างแจ่มแจ้ง ซึ่งถือได้ว่าเป็นคุณลักษณะพิเศษของปฏิจจสมุปบาท แม้ว่าบุคคลในระดับสาวกจะสามารถมีญาณหยั่งรู้เข้าถึงธรรมข้อนี้ แต่ก็เข้าถึงในระดับหนึ่ง ไม่ลึกเท่าระดับของพระพุทธเจ้า และจากผลการวิเคราะห์ “ทางสายกลางแห่งปฏิจจสมุปบาท” สรุปได้ว่า ความหลุดพ้นจากความยึดมั่นถือมั่นใน 3 ลักษณะ ดังนี้ 1) ความหลุดพ้นจากความยึดมั่นถือมั่นในทิฏฐิอันสุดโต่ง โดยย่อ ได้แก่ การหลุดพ้นจากมิจฉาทิฏฐิ 2 ประการ คือ สัสสตทิฏฐิและอุจเฉททิฏฐิ โดยขยาย ได้แก่ การหลุดพ้นจากความยึดมั่นถือมั่นในทิฏฐิ 62 ประการ 2) ความหลุดพ้นจากความยึดมั่นถือมั่นในสถานที่และเวลา ได้แก่ การหลุดพ้นจากความยึดมั่นถือมั่น (อุปาทาน) ในภพ (31 ภพภูมิ) ประการหนึ่ง และความยึดมั่นถือมั่นในสังขารที่ ปรุงแต่งอดีต อนาคต และปัจจุบัน ประการหนึ่ง และ 3) ความหลุดพ้นจากความยึดมั่นถือมั่นในขันธ์ 5 ได้แก่ การหลุดพ้นจากความยึดมั่นถือมั่นในรูป เวทนา สัญญา สังขาร และวิญญาณ