การประยุกต์ใช้หลักการทรงงานข้อที่ 15 : “ปลูกป่าในใจคน”
คำสำคัญ:
ปลูกป่าในใจคน, จิตสำนึกด้านสิ่งแวดล้อม, การพัฒนาที่ยั่งยืน, หลักการทรงงานข้อที่ 13บทคัดย่อ
หลักการทรงงานข้อที่ 15 “ปลูกป่าในใจคน” เป็นแนวคิดที่พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ทรงพระราชทานเพื่อเน้นย้ำว่าการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติอย่างยั่งยืนต้องเริ่มจากการสร้างจิตสำนึกของประชาชน บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์แนวคิด “ปลูกป่าในใจคน” ในเชิงปรัชญา และเสนอแนวทางประยุกต์ใช้เพื่อสร้างจิตสำนึกด้านสิ่งแวดล้อมอย่างยั่งยืน โดยใช้กรอบแนวคิดจากปรัชญาสิ่งแวดล้อม ปรัชญาคุณธรรม ปรัชญาสังคม และพุทธปรัชญา เพื่อชี้ให้เห็นว่าการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมเชิงสิ่งแวดล้อมต้องเริ่มจากภายในจิตใจของมนุษย์บทความนำเสนอโมเดล C.A.R.E. ประกอบด้วย 4 ขั้นตอน ได้แก่ (1) Consciousness – การสร้างจิตสำนึก (2) Action – การลงมือปฏิบัติ (3) Resilience – การเสริมสร้างความยั่งยืน และ (4) Ecosystem – การบูรณาการสู่ระบบนิเวศทางสังคมและสิ่งแวดล้อม ซึ่งมีแนวทางสอดคล้องกับพระราชดำริของพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศรฯ ที่มุ่งเน้นการเปลี่ยนแปลงจากภายในจิตใจของประชาชนสู่การอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมอย่างยั่งยืน
จากการศึกษา พบว่าแนวทางการสร้างจิตสำนึกด้านสิ่งแวดล้อมสามารถเริ่มต้นจากการออกแบบกิจกรรมการเรียนรู้ การพัฒนาองค์ความรู้ของชุมชน และการส่งเสริมวัฒนธรรมองค์กรที่เห็นคุณค่าของธรรมชาติ ข้อเสนอแนะจากบทความนี้จึงเน้นให้ภาครัฐ สถาบันการศึกษา และองค์กรพัฒนาเอกชน ร่วมกันใช้โมเดล C.A.R.E. เป็นเครื่องมือส่งเสริมการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมด้านสิ่งแวดล้อม เพื่อบรรลุเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืนอย่างเป็นรูปธรรม อย่างไรก็ตาม แนวคิด “ปลูกป่าในใจคน” ยังมีข้อจำกัดในด้านการประเมินผลที่เป็นรูปธรรม และอาจต้องอาศัยการบูรณาการกับปัจจัยเชิงโครงสร้างอื่น ๆ จึงจะสามารถขับเคลื่อนการเปลี่ยนแปลงในระดับมหภาคได้อย่างเต็มประสิทธิภาพ
References
ปกรณ์กิตติ์ ม่วงประสิทธิ์ และคณะ. (2563). ศาสตร์พระราชากับการพัฒนาการบริหารการศึกษาอย่างยั่งยืน, วารสารศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยศิลปากร, 18(2), 21-42.
พระมหาชินวัฒน์จกฺกวโร (กุยรัมย์). (2562). การอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมเชิงพุทธของพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหา ภูมิพลอดุลยเดช รัชกาลที่ 9 : วิเคราะห์เชิงพุทธธรรม. วารสารมหาจุฬานาครทรรศน์, 6(8), 4076-4094.
มรกต กำแพงเพชรและสวรรยา ธรรมอภิพล. (2560). หลักการจัดการสิ่งแวดล้อมเพื่อการ พัฒนาที่ยั่งยืนตามแนวทางของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว. วารสารธุรกิจปริทัศน์, 9(2), 192-201.
วีระศักดิ์ บุญญดิษฐ์ และคณะ. 2564). หลักการบริหารกับการพัฒนาที่ยั่งยืนของสังคมไทย. วารสารมหาจุฬาตานีปริทรรศน์ ปริทรรศน์ มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย, 3(6), 33-41.
สำนักงานคณะกรรมการพิเศษเพื่อประสานงานโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ (สำนักงาน กปร.). (2559). หลักการทรงงานในพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร. (พิมพ์ครั้งที่ 11). กรุงเทพฯ : สำนักงาน กปร.
สำนักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม. (2565). รายงานสถานการณ์สิ่งแวดล้อมของประเทศไทย พ.ศ. 2565. กรุงเทพฯ : สผ.
Aristotle. (1999). Nicomachean ethics (W. D. Ross, Trans.). Oxford University Press. (Original work published ca. 350 BCE)
Brennan, A., & Lo, Y. S. (2016). Environmental ethics. In E. N. Zalta (Ed.), The Stanford encyclopedia of philosophy (Winter 2016 Edition). [Online]. Retrieved from https://plato.stanford.edu/archives/win2016/entries/ethics-environmental/ [30 March 2025].
Chambers, R., & Conway, G. (1992). Sustainable rural livelihoods: Practical concepts for the 21st century. Institute of Development Studies. Brighton, UK: IDS Publishing.
Chapelle, J., et al. (2019). Using drones for reforestation: A new frontier in ecological restoration. Environmental Science Journal, 45(3), 67-82.
Dewey, J. (1997). Experience and education. Macmillan. (Original work published 1938)
Hardin, G. (1968). The tragedy of the commons. Science, 162(3859), 1243-1248.
Hart, S. L., & Milstein, M. B. (2003). Creating sustainable value. Academy of Management Executive, 17(2), 56-67.
Heidegger, M. (1977). The question concerning technology and other essays (W. Lovitt, Trans.). Harper & Row.
Leopold, A. (1949). A sand county almanac. Oxford University Press.
MacIntyre, A. (1981). After virtue: A study in moral theory. University of Notre Dame Press.
Marton, F., & Säljö, R. (1976). On qualitative differences in learning: I—Outcome and process. British Journal of Educational Psychology, 46(1), 4-11.
Naess, A. (1973). The shallow and the deep, long-range ecology movement: A summary. Inquiry, 16(1-4), 95-100.
Naess, A. (1989). Ecology, community and lifestyle (D. Rothenberg, Trans.). Cambridge University Press.
Ostrom, E. (1990). Governing the commons: The evolution of institutions for collective action. Cambridge University Press.
Ricoeur, P. (1976). Interpretation theory: Discourse and the surplus of meaning. Texas Christian University Press.
Sandel, M. (1982). Liberalism and the limits of justice. Cambridge University Press.
Sterling, S. (2010). Sustainability education: Perspectives and practice across higher education. Earthscan.
Sterling, S. (2010). Transformative learning and sustainability: Sketching the conceptual ground. Learning and Teaching in Higher Education, 5(1), 17–33.
UNDP. (2020). The future of sustainability policy: Strategies for the 21st century. New York : United Nations Development Programme.
United Nations Environment Programme. (2022). Emissions gap report 2022: The closing window – Climate crisis calls for rapid transformation of societies. Nairobi : UNEP.
Downloads
เผยแพร่แล้ว
How to Cite
ฉบับ
บท
License
Copyright (c) 2025 วารสารสถาบันพอดี
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
