วารสารสังคมวิทยากับการพัฒนา

กรุงเทพฯ กับพหุความทันสมัย: ประวัติศาสตร์เชิงวัตถุว่าด้วยโครงสร้างพื้นฐานด้านการเดินทางของเมืองกรุงเทพฯ

วิสุทธิ์ เวชวราภรณ์ — 2024-03-17

บทความนี้สนทนากับแนวคิดกลุ่มหลังอาณานิคมผ่านการสำรวจพัฒนาการของกรุงเทพมหานครในมิติประวัติศาสตร์เชิงวัตถุของเมืองที่สัมพันธ์กับโครงสร้างพื้นฐานในการสัญจรและความเป็นสมัยใหม่ บทความเสนอว่า การมาถึงของความเป็นสมัยใหม่จากโลกตะวันตกในรูปของการพัฒนาเมือง นำไปสู่การเปลี่ยนแปลงโลกทางวัตถุอันสัมพันธ์กับวิถีชีวิตในการเดินทางของผู้คนในเมืองผ่านการพัฒนาพื้นที่ทับซ้อน ทว่าในการพิจารณาความเป็นสมัยใหม่ที่เดินทางมาถึงนี้ ผู้เขียนเห็นว่ามีความจำเป็นต้องพิจารณาความเป็นสมัยใหม่ในระดับที่ซับซ้อนลงไปอีกว่า ความเป็นสมัยใหม่มีรูปร่างหน้าตาที่หลากหลายและแตกต่างกันตามแต่ยุคสมัยและบริบททางประวัติศาสตร์ การพิจารณาว่ากรุงเทพมหานครในปัจจุบันเป็นผลมาจากความเป็นสมัยใหม่แบบตะวันตกที่ได้รับมา มีหลายหน้า หลายชั้น ทับซ้อนกันไม่สนิท และมีคุณลักษณะขัดแย้งกันเอง อาจช่วยถอดบทเรียนเกี่ยวกับทิศทางในการพัฒนาเมืองแห่งนี้ได้ต่อไป

ไปให้ไกลกว่า “มหานครกรุงเทพ”: ปริทัศน์ว่าด้วยนโยบายการพัฒนาเมืองของพรรคเพื่อไทย

พิชฌ์นิพัทธ์ วิชัยโน — 2024-03-17

การพัฒนาเมืองถูกให้ความสำคัญมาตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบันโดยเฉพาะการพัฒนาเมืองกรุงเทพมหานครที่มีความสลับซับซ้อนและมีขอบเขตเชิงภูมิศาสตร์ที่ขยายตัวออกไปอย่างรวดเร็วจนกลายเป็น “มหานครกรุงเทพ” อย่างไรก็ดี ในช่วงของการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรเป็นการทั่วไป พ.ศ. 2566 ที่ผ่านมา นโยบายเกี่ยวกับการพัฒนาเมืองถูกให้ความสนใจเป็นอย่างมากและมีความพยายามกระจายตัวการพัฒนาเมืองให้ออกไปให้ไกลกว่ามหานครกรุงเทพผ่านการพัฒนาเมืองภูมิภาคและเมืองรองต่าง ๆ ในแง่นี้จึงได้แสดงให้เห็นว่าการพัฒนาเมืองมีความเชื่อมโยงกันกับสนามทางการเมืองที่หลากหลายสะท้อนผ่านแนวนโยบายของพรรคการเมืองที่มีมิติของการประกอบร่วมกันของความคิดทางเศรษฐกิจ สังคม และอุดมการณ์ที่แตกต่างกันออกไป บทความชิ้นนี้ศึกษามิติทางด้านสังคมวิทยาและมานุษยวิทยาเมืองผ่านปริทัศน์นโยบายการพัฒนาเมืองของพรรคเพื่อไทย โดยบทความนี้เสนอว่าการพัฒนาเมืองควรพัฒนาไปให้ไกลกว่ามหานครกรุงเทพ ซึ่งเป็นการกระจายโอกาสและการเจริญเติบโตให้กับเมืองที่หลากหลาย ไม่ว่าจะเป็นเมืองเศรษฐกิจดิจิทัล เมืองท่องเที่ยว และเมืองของทุกคน แต่สิ่งหนึ่งที่ไม่สามารถปฏิเสธได้คือการดำรงอยู่ของการเป็นศูนย์กลางของมหานครกรุงเทพ

การรักษาบทบาทในชีวิตประจำวันของแฟนคลับวง NCT

เตชินท์ คำเทศ — 2024-03-17

บทความชิ้นนี้ศึกษาบทบาทและการรักษาบทบาทในชีวิตประจำวันของแฟนคลับวง NCT ผ่านมิติการบริโภคเชิงสัญญะ โดยอาศัยการวิจัยชาติพันธุ์วรรณนาออนไลน์จากการสัมภาษณ์แฟนคลับที่เป็นกลุ่มผู้ให้ข้อมูลสำคัญ จำนวน 37 คน ร่วมกับการสังเกตการณ์ภาคสนามออนไลน์ในทวิตเตอร์ จากนั้นทำการวิเคราะห์เชิงเนื้อหาเพื่อตอบวัตถุประสงค์ของการวิจัย
ข้อค้นพบจากการวิจัยแบ่งออกเป็น 2 ส่วนสำคัญ ได้แก่ ข้อค้นพบที่หนึ่ง บทบาทของแฟนคลับวง NCT มีบทบาทที่มีลักษณะสัมพันธ์ไปกับการดำเนินชีวิตประจำวันของแฟนคลับเพื่อแสดงออกซึ่งการสนับสนุนศิลปิน โดยแสดงให้เห็นผ่านพฤติกรรมที่เป็นสินค้าและการใช้สื่อ อีกทั้งยังมีการแสดงบทบาทของแฟนคลับผ่านรสนิยามที่มีร่วมกันจนนำมาสู่ความสามารถในการจำแนกแตกต่างความเป็นกลุ่มของแฟนคลับ ขณะที่ข้อค้นพบที่สอง การรักษาบทบาทในชีวิตประจำวันของแฟนคลับวง NCT สะท้อนให้เห็นผ่านกิจกรรมของแฟนคลับที่มีร่วมกันด้วยการผสมผสานระหว่างการบริโภคเชิงสัญญะกับทุนในสนามของแฟนคลับจนกลายเป็นปฏิบัติการของแฟนคลับเพื่อรักษาบทบาทในชีวิตประจำวันที่มีความเชื่อมโยงกับศิลปินที่ชื่นชอบ

ARMY: อัตลักษณ์ พฤติกรรมกลุ่ม และพลวัตของแฟนคลับศิลปินเกาหลีวง BTS

ภานรินทร์ แสงศรี น้ำเพชร — 2024-03-17

บทความชิ้นนี้มุ่งศึกษา 1) ศึกษาอัตลักษณ์ของกลุ่มแฟนคลับศิลปินเกาหลีวง BTS 2) กิจกรรมการรวมกลุ่มของแฟนคลับศิลปินเกาหลีวง BTS ในช่วงสถานการณ์โรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 และ 3) พลวัตของกลุ่มแฟนคลับศิลปินเกาหลีวง BTS โดยอาศัยการวิจัยทางมานุษยวิทยาแบบชาติพันธุ์วรรณนาดิจิทัลด้วยการสัมภาษณ์เชิงลึกจากกลุ่มผู้ให้ข้อมูล จำนวน 30 คน ควบคู่ไปกับการสังเกตการณ์ จากนั้นทำการวิเคราะห์ด้วยวิธีการเชิงอุปนัย

ในการศึกษาครั้งนี้มีข้อค้นพบจากการวิจัย 3 ประการสำคัญ ประกอบด้วย ประการที่หนึ่ง อัตลักษณ์ของกลุ่มแฟนคลับศิลปินเกาหลีวง BTS แสดงออกในรูปแบบของ “รหัส” และ “สัญลักษณ์” ซึ่งเป็นการนิยามร่วมกันระหว่างแฟนคลับ ศิลปิน และต้นสังกัด ในประการที่สอง ในช่วงสถานการณ์โควิด-19 พื้นที่ออนไลน์กลายเป็นสนามของการขับเคลื่อนและรักษาความสัมพันธ์ของเครือข่ายด้วยการทำกิจกรรมต่าง ๆ ในรูปแบบออนไลน์ ประการสุดท้าย พื้นที่การรวมตัวออนไลน์ได้สร้างพลวัตของกลุ่มแฟนคลับศิลปินเกาหลีวง BTS ผ่านการเพิ่มขึ้นของสมาชิกและเกิดตลาดออนไลน์ทางตรงอย่างรวดเร็วจนนำมาสู่การสร้างสรรค์เศรษฐกิจออนไลน์ในกลุ่มแฟนคลับ ซึ่งเป็นโอกาสสำคัญทางเศรษฐกิจที่ถูกขับเคลื่อนในกลุ่มแฟนคลับภายในสังคมไทย

บรรณาธิการแถลง

ขลวิทย์ เจียรจิตต์ — 2024-03-17

ก้าวข้ามความยากจน ลดความเหลื่อมล้า สู่เมืองสร้างสรรค์: เรื่องเล่าจากญี่ปุ่น

พระสุธีรัตนบัณฑิต — 2024-03-17

บทความเล่าเรื่องชิ้นนี้นำเสนอเกี่ยวกับการพัฒนาเมืองของญี่ปุ่นที่ดำเนินไปภายใต้ยุทธศาสตร์การพัฒนาที่ยั่งยืนโดยพยายามก้าวข้ามความยากจนและลดความเหลื่อมล้ำด้วยการพัฒนาเมืองให้เป็นเมืองสร้างสรรค์ ซึ่งมีมิติที่มากไปกว่าการพัฒนาเมืองที่เป็นกายภาพ แต่ให้ความสนใจกับการลงทุนทางด้านทรัพยากรมนุษย์ที่มีศักยภาพ หรือที่เรียกว่า “เมืองพัฒนาคน” อีกทั้งทรัพยากรมนุษย์ยังเชื่อมโยงไปกับทรัพยากรส่วนอื่น ๆ ภายในเมืองทั้งที่เป็นวัฒนธรรม สิ่งแวดล้อม และความคิดสร้างสรรค์ โดยญี่ปุ่นเองเลือกใช้แนวคิด 3 F + CI ได้แก่ F1 Festival F2 Food F3 Fashion + Creative Economy and Innovation ข้าพเจ้าหวังว่าการเล่าเรื่องนี้ในครั้งนี้จะเป็นประโยชน์ไม่มากก็น้อยต่อผู้อ่านทุกคนและช่วยให้ท่านได้คิดต่อยอดเกี่ยวกับการพัฒนาเมืองได้ต่อไป