การวิเคราะห์ต้นทุนผลตอบแทนการผลิตพืชฤดูแล้งเพื่อการค้าของเกษตรกรในตำบลโพนบก อำเภอโพนสวรรค์ จังหวัดนครพนม
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาสภาพเศรษฐกิจและสังคมของเกษตรกร รวมถึงวิเคราะห์ต้นทุน ผลตอบแทน และอัตราผลตอบแทนจากการลงทุน (ROI) ในการปลูกพืชฤดูแล้งในตำบลโพนบก อำเภอโพนสวรรค์ จังหวัดนครพนม โดยใช้ระเบียบวิธีวิจัยเชิงปริมาณ กลุ่มตัวอย่างประกอบด้วยเกษตรกร 36 ครัวเรือน ที่เพาะปลูกพืชอายุสั้นหรือพืชที่ใช้น้ำน้อยบนพื้นที่ตั้งแต่ 1 ไร่ขึ้นไปในหมู่ที่ 1 ตำบลโพนบก ในปี พ.ศ. 2566 โดยใช้แบบสอบถามและการคัดเลือกแบบเจาะจงในการเก็บข้อมูล ผลการศึกษาพบว่า เกษตรกรส่วนใหญ่อยู่ในช่วงอายุ 41–50 ปี มีระดับการศึกษามัธยมศึกษาตอนปลาย มีสมาชิกในครัวเรือนที่ทำเกษตรเฉลี่ย 2 คน มีประสบการณ์ทำเกษตร 11–20 ปี และมีแหล่งน้ำสะอาดใช้ตลอดทั้งปี โดยใช้น้ำจากบ่อน้ำส่วนตัว และไฟฟ้าจากการไฟฟ้าส่วนภูมิภาค หนี้สินของครัวเรือนอยู่ระหว่าง 10,000–50,000 บาท และมีพื้นที่เพาะปลูกพืชฤดูแล้งเฉลี่ย 11–15 ไร่ โดยถือครองในรูปแบบ ส.ป.ก. 4-01 พืชฤดูแล้งที่นิยมปลูก ได้แก่ ผักกวางตุ้ง คะน้า ถั่วฝักยาว และข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ โดยจำหน่ายในตลาดนัดสินค้าเกษตร ผลการวิเคราะห์ต้นทุนและผลตอบแทน พบว่า คะน้าให้ผลตอบแทนจากการลงทุนสูงสุด โดยมีกำไรสุทธิ 7,788.77 บาทต่อไร่ (ROI 30.19%, ต้นทุน 25,799.19 บาทต่อไร่) รองลงมาคือ ถั่วฝักยาว (กำไรสุทธิ 8,137 บาท/ไร่, ROI 22.7%, ต้นทุน 35,852.73 บาท/ไร่) และผักกวางตุ้ง (กำไรสุทธิ 3,480.16 บาท/ไร่, ROI 19.35%, ต้นทุน 17,989.84 บาท/ไร่) ขณะที่ข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ขาดทุน 1,268.24 บาท/ไร่ (ROI -14.68%, ต้นทุน 8,638.68 บาท/ไร่) สรุปได้ว่า การเลือกชนิดพืชมีผลต่อความสามารถในการทำกำไรอย่างมีนัยสำคัญ โดยแนะนำให้เกษตรกรเลือกปลูกพืชที่ให้ ผลตอบแทนสูง เลือกจากพืชที่ปลูกมีผลอัตราผลตอบแทนจากการลงทุน (ROI) หรือ เลือกพืชที่ให้ “ผลตอบแทนสูง” และ “ต้นทุนเหมาะสม” โดยแนะนำให้เกษตรกรเลือกปลูกผักคะน้า ถั่วฝักยาว หรือผักกวางตุ้ง แทนข้าว เช่น คะน้า ถั่วฝักยาว หรือผักกวางตุ้ง และหลีกเลี่ยงพืชที่ให้ผลตอบแทนต่ำ เช่น ข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ และการปลูกถั่วฝักยาวและคะน้ามีต้นทุน แรงงานค่อนข้างสูง เกษตรกรจำเป็นต้องมีเงินทุนสำหรับการเพาะปลูกพืชหน้าแล้ง ทั้งนี้ควรส่งเสริมการพัฒนาช่องทางการตลาดและการรวมกลุ่มของเกษตรกรเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพและความยั่งยืนในการเกษตรฤดูแล้ง
Article Details
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
References
กรมพัฒนาที่ดิน. (2565). พืชใช้น้ำน้อย: ทางเลือกของเกษตรในหน้าแล้ง. สืบค้นจาก https://webapp.ldd.go.th/lpd/node_modules/Article_Lpd/Article_Lpd1_6/พืชใช้น้ำน้อยทางเลือกของเกษตรกรในหน้าแล้ง.pdf.
กรมวิชาการเกษตร. (2558). การพัฒนาระบบการปลูกข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ในสภาพนาจังหวัดนครพนม. สืบค้นจาก https://www.doa.go.th/plan/wp-content/uploads/2021/04/2143.2.3การพัฒนาระบบการปลูกข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ในสภาพนาจังหวัดนครพนม.pdf.
กรมวิชาการเกษตร. (2562). สำนักวิจัยและพัฒนาการเกษตรเขตที่ 5 กรมวิชาการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ์. สืบค้นจาก https://www.doa.go.th/oard5/wp-content/uploads/2019/09/km62.pdf.
กรมส่งเสริมการเกษตร. (2563). เกษตรร่วมใจรับมือภัยแล้งปี 2563. สืบค้นจาก https://secreta.doae.go.th/?p=3359.
ธิดารัตน์ พูนประสิทธิ์, ศิริลักษณ์ นามวงศ์, วนาลัย วิริยะสุธี และ ธำรงเจต พัฒมุข (2566). การจัดการผลิตมันฝรั่งฤดูแล้งในระบบพันธสัญญาของเกษตรกรอำเภอวังยาง จังหวัดนครพนม. วารสารบริหารธุรกิจและสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยรามคำแหง, 6(1), 67-83.
ประภาพร กิจดำรงธรรม. (2559). ต้นทุนและผลตอบแทนการผลิตผักอินทรีย์ของกลุ่มเกษตรอินทรีย์อำเภอสันทราย แม่ริม แม่แตง จังหวัดเชียงใหม่ (รายงานการวิจัย). เชียงใหม่: มหาวิทยาลัยแม่โจ้.
เลิศภูมิ จันทรเพ็ญกุล. (2560). ปัญหาการส่งเสริมการเกษตรและแนวทางแก้ไข. สืบค้นจาก https://home.mju.ac.th/News/14.บทที่9ปัญหาการส่งเสริมการเกษตรและแนวทางแก้ไข.pdf.
ศิวาพร ฟองทอง. (2563). การจัดการการเงินของครัวเรือนเกษตรกรในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ (รายงานการวิจัย). ขอนแก่น: คณะเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น.
ศูนย์อุตุนิยมวิทยาภาคตะวันออกเฉียงเหนือตอนบน. (2566). แผนที่ GIS แสดงปริมาณน้ำฝน. สืบค้นจาก http://www.khonkaen.tmd.go.th/newgis.php.
สำนักงานปลัดกระทรวงเกษตรและสหกรณ์. (2566). ข้อมูลพื้นฐานของจังหวัดนครพนม. สืบค้นจาก https://www.opsmoac.go.th/nakhonphanom-dwl-files-452891791260.
สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร. (2563). ชู ศกอ. เมืองบางระจัน พัฒนาแหล่งเรียนรู้ปลูกผักปลอดสารพิษ. สืบค้นจาก https://oae.go.th/view/1/รายละเอียดข่าว/ข่าวสศก./34624/TH-TH.
สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตรที่ 2 (พิษณุโลก). (2564). แนวทางบริหารจัดการสินค้าเกษตรสำคัญระดับพื้นที่ตามแผนที่เกษตรเพื่อการบริหารจัดการเชิงรุก (Agi-Map) ในเขตพื้นที่สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตรที่ 2 (พิษณุโลก ตาก สุโขทัย อุตรดิตถ์ แพร่ และ น่าน). พิษณุโลก: สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตรที่ 2 สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร กระทรวงเกษศรและสหกรณ์.
สุภาพร อามาตย์. (2566). การจัดการระบบควบคุมคุณภาพการผลิต ต้นทุน และผลตอบแทน ในการผลิตสินค้าหอมแดงศรีสะเกษ ตามมาตรฐานสินค้าสิ่งบ่งชี้ทางภูมิศาสตร์ไทย (GI) ของเกษตรกรผู้ปลูกหอมแดงในเขตพื้นที่จังหวัดศรีสะเกษ. วารสารการจัดการและการพัฒนา มหาวิทยาลัยราชภัฏอุบลราชานี, 10(1), 1-19.
องค์การบริหารส่วนตำบลโพนบก. (2566). แผนพัฒนาท้องถิ่น (พ.ศ. 2566 - 2570) ขององค์การบริหารส่วนตำบลโพนบก. สืบค้นจาก https://www.phonbok.go.th/index/?category=menu8254&show_type=1.
อัจฉรา สุขประเสริฐ. (2563). การศึกษาความเป็นไปได้ทางการเงินของโครงการปลูกถั่วฝักยาวระบบโรงเรือน. (วิทยาศาสตรมหาบัณฑิต, มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์).