วารสารสถาบันพอดี

เมตตาบารมีในพุทธปรัชญาเถรวาท

2025-04-17T16:15:37+07:00

บทความวิชาการเรื่องนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาวิเคราะห์การบำเพ็ญเมตตาบารมีที่ปรากฏในพระไตรปิฎก อันเป็นแหล่งข้อมูลสำคัญของพุทธศาสนาเถรวาท โดยมุ่งนำเสนอความเข้าใจในเมตตาบารมีที่มิใช่เพียงในฐานะคุณธรรมขั้นพื้นฐาน แต่ในฐานะบารมีขั้นสูงที่ต้องผ่านการฝึกฝนจิตใจอย่างต่อเนื่อง ละเอียดลึกซึ้ง และมีพลังเปลี่ยนผ่านจิตวิญญาณของผู้ปฏิบัติ บทความนี้ใช้ระเบียบวิธีวิเคราะห์เชิงเนื้อหาและตีความเชิงปรัชญาโดยอิงจากคัมภีร์ต้นฉบับ

จากการศึกษาพบว่า การบำเพ็ญเมตตาบารมีในพระไตรปิฎกปรากฏทั้งในรูปของพระโพธิสัตว์ในอดีตชาติ เช่น มหาโสณนันทชาดก สัตติกุมารชาดก และมหาเวสสันดรชาดก ตลอดจนในพระวินัยและพระสูตรที่กล่าวถึงการแผ่เมตตาภาวนาอย่างเป็นระบบ อาทิ เมตตสูตร ซึ่งสะท้อนให้เห็นถึงเมตตาในระดับที่แปรเปลี่ยนเป็นบารมี ด้วยเจตนาที่บริสุทธิ์ ปราศจากอัตตา และพร้อมเสียสละตนเพื่อประโยชน์ของสรรพสัตว์องค์ความรู้ใหม่ที่ได้จากการศึกษานี้ ได้แก่ การเข้าใจเมตตาบารมีในฐานะพลังทางจริยธรรมที่สามารถเปลี่ยนแปลงทั้งปัจเจกบุคคล องค์กร และสังคมได้อย่างยั่งยืน โดยบทความเสนอกรอบแนวคิด METTA Model ซึ่งประกอบด้วย Mindful Compassion, Egoless Giving, Transcending Boundaries, Training in Equanimity และ Applied Wisdom เพื่อใช้เป็นแนวทางในการพัฒนาเมตตาบารมีอย่างเป็นรูปธรรม

ศึกษาเปรียบเทียบเป้าหมายการพัฒนาจากภายในกับปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง

2025-04-17T16:26:51+07:00

บทความวิจัยฉบับนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาเปรียบเทียบแนวคิด จุดร่วม และจุดต่างระหว่างเป้าหมายการพัฒนาจากภายใน (Inner Development Goals: IDGs) กับปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ทั้งในเชิงปรัชญาและการประยุกต์ใช้ โดยใช้ระเบียบวิธีวิจัยเชิงคุณภาพ ผ่านการวิเคราะห์เชิงปรัชญา การตีความเชิงเนื้อหา และการสังเคราะห์แนวคิดเชิงเปรียบเทียบ ข้อมูลประกอบการวิจัยได้แก่ เอกสารต้นฉบับและงานวิชาการทั้งในระดับสากลและบริบทของสังคมไทย ผลการวิจัยพบว่า IDGs และปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงมีเป้าหมายร่วมกันในการส่งเสริมการพัฒนามนุษย์จากภายใน โดยเน้นการเติบโตด้านจิตใจ ความเข้าใจตนเอง ความสัมพันธ์ที่สมดุลกับผู้อื่น และการดำรงชีวิตอย่างมีจริยธรรมและมั่นคง แม้ว่าทั้งสองแนวคิดจะมีรูปแบบการนำเสนอและบริบทวัฒนธรรมที่แตกต่างกัน แต่ล้วนมีความตั้งใจร่วมในการวางรากฐานของความยั่งยืนบนพื้นฐานคุณธรรมและความมั่นคงทางใจ IDGs มีลักษณะที่เป็นระบบและสามารถประยุกต์ใช้ได้ในระดับองค์กรและการพัฒนาภาวะผู้นำอย่างกว้างขวาง ขณะที่ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงเน้นการถ่ายทอดคุณค่าทางจริยธรรมอย่างลึกซึ้งผ่านบริบทท้องถิ่น องค์ความรู้ใหม่ที่ได้จากการวิจัย คือการพัฒนา H.E.A.R.T. Model ซึ่งเป็นกรอบแนวคิดบูรณาการที่ผสาน IDGs กับปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ประกอบด้วย H=การพัฒนามนุษย์แบบองค์รวม, E=รากฐานของคุณธรรมจริยธรรม, A=การเชื่อมโยงการเติบโตภายในและภายนอก, R=หยั่งรากในภูมิปัญญาท้องถิ่น และ T=การประยุกต์ใช้เพื่อการเปลี่ยนแปลงอย่างลึกซึ้ง โมเดลนี้สามารถนำไปใช้พัฒนาคุณภาพมนุษย์ในระดับบุคคล องค์กร และนโยบายได้อย่างมีประสิทธิภาพและยั่งยืน

การประยุกต์ใช้หลักการทรงงานข้อที่ 16 : ขาดทุนคือกำไร

2025-04-17T16:05:18+07:00

บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาวิเคราะห์หลักการทรงงานข้อที่ 16 “ขาดทุนคือกำไร” โดยใช้การวิเคราะห์เชิงแนวคิด ผ่านกรอบคิดปรัชญา โดยเฉพาะแนวคิด Inner Development Goals (IDGs) และหลักคุณธรรมตามปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ร่วมกับการทบทวนวรรณกรรมที่เกี่ยวข้อง เพื่อพัฒนาโมเดลการประยุกต์ใช้ที่สามารถนำไปใช้ได้ในระดับบุคคล องค์กร และสังคม ผลจากการศึกษาพบว่า การสละประโยชน์ส่วนตนเพื่อประโยชน์ส่วนรวมไม่ใช่การสูญเสีย แต่เป็นการลงทุนในคุณค่าที่ลึกซึ้งและยั่งยืนกว่า การศึกษานี้ได้พัฒนาโมเดล G.A.I.N. ซึ่งประกอบด้วย 4 มิติหลัก ได้แก่ (1) การเติบโตจากภายใน การพัฒนาตนเองผ่านการเสียสละและการให้ (2) ความสอดคล้องกับคุณค่าที่สูงกว่า การยึดมั่นในคุณธรรมและความถูกต้อง (3) ผลกระทบที่เกินกว่าตัวเรา การสร้างผลกระทบเชิงบวกต่อสังคม และ (4) การบ่มเพาะคุณภาพความเป็นมนุษย์ การพัฒนาความเมตตาและความเข้าใจในผู้อื่น ซึ่งสอดคล้องกับแนวคิด IDGs ที่เน้นการพัฒนาภายในเพื่อสร้างการเปลี่ยนแปลงภายนอกอย่างยั่งยืน การยอมสละประโยชน์ส่วนตนเพื่อประโยชน์ของผู้อื่นจึงเป็นการสร้างคุณค่าที่แท้จริงและยั่งยืนในชีวิต

เป้าหมายการพัฒนาจากภายในบนพื้นฐานปรัชญาหลังนวยุคสายกลาง

2025-03-15T13:56:08+07:00

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์และเสนอแนวทางพัฒนา IDG บนพื้นฐานของปรัชญาหลังนวยุคสายกลาง ซึ่งให้ความสำคัญกับความยืดหยุ่น ความสมดุล และการเรียนรู้ผ่านประสบการณ์ ใช้ระเบียบวิธีวิจัยเชิงคุณภาพ โดยนำข้อมูลที่รวบรวมได้จากเอกสารและวรรณกรรมที่เกี่ยวข้อง มาวิเคราะห์เนื้อหา และการศึกษาแนวคิดทางปรัชญาเพื่อสังเคราะห์กรอบแนวคิดสำหรับการพัฒนา IDG

ผลการวิจัยพบว่า ปรัชญาหลังนวยุคสายกลางสามารถเป็นฐานแนวคิดที่เหมาะสมในการพัฒนา IDG เนื่องจากมีคุณสมบัติสำคัญ ได้แก่ (1) การปฏิเสธ “เรื่องเล่าใหญ่” และการสนับสนุน “เรื่องเล่าเล็ก” ซึ่งสอดคล้องกับแนวคิด IDG ที่ควรมีความยืดหยุ่นและปรับเปลี่ยนตามบริบท (2) การผสมผสานระหว่างเหตุผล อารมณ์ และจิตวิญญาณ เพื่อให้เกิดการพัฒนาภายในที่สมดุล และ (3) การเรียนรู้ผ่านการตั้งคำถามและประสบการณ์แทนการยึดติดกับกรอบคิดที่ตายตัว นอกจากนี้ งานวิจัยยังนำเสนอ ADEP Model ซึ่งเป็นกรอบแนวคิดที่พัฒนาขึ้นเพื่อสนับสนุน IDG บนฐานปรัชญาหลังนวยุคสายกลาง โดยประกอบด้วย 4 องค์ประกอบหลัก ได้แก่ A (Adaptive Structure : โครงสร้างที่ปรับเปลี่ยนได้), D (Dynamic Balance : สมดุลเชิงพลวัต), E (Exploratory Learning : การเรียนรู้เชิงสำรวจและตั้งคำถาม) และ P (Postmodern Pragmatism : ปรัชญาหลังนวยุคสายกลางเชิงปฏิบัติ)